Ας το…ερευνήσουμε το θέμα.
.
Το ρήμα “σπάω” είναι ΑΥΤΟΥΣΙΟ ΟΜΗΡΙΚΟ. Αυθεντική λέξη της Ελληνικής γλώσσας.
.
Τί σημαίνει:(Ομηρικώς)
“σπάω”=απομακρύνω, μετακινώ, εκριζώνω, αποσύρω
.
Ας δούμε την διαδρομή της λέξης από τον ΌΜΗΡΟ μέχρι ΣΗΜΕΡΑ:
.
Η λέξη στα επίσημά της έκανε και κάνει καριέρα ως σύνθετη με την πρόθεση “από”
1) από-σπαση= μετακίνηση από μία θέση=υπηρεσία (ή τόπο) σε άλλη (διοικητικός όρος)
.
2) “α(ν)-από-σπαστο= α-μετακίνητο=άρα απαραίτητο, βασικό, αναφαίρετο, αναγκαίο.
.
3) του απέσπασε χρήματα ή ομολογία= Όχι κατ’ανάγκη διά της βίας. Τον έπεισε, τον ξεγέλασε; Πάντως “ΚΑΤΑΦΕΡΕ” να του “αποσπάσει” χρήματα ή ομολογία (όχι ακριβώς να του κλέψει εν αγνοία του). Λέμε για παράδειγμα: Του απέσπασε τελικά την… υπόσχεση.
.
4) Ως άμεσα ομιλούμενη ωστόσο απόκτησε κι άλλες σημασίες, απομακρυσμένες από το αρχικό νόημα :λ.χ σπάω= σπά(ζ)ω= συντρίβω, κομματιάζω,θραύω : λ.χ σπάω πιάτα ή “μου σπάσανε τον μπαγλαμά”, όπως παραπονιέται η ρεμπέτισσα Ε.Παπαγιαννοπούλου (δες εικόνα).
.
ΑΛΛΑ…
5) ως αργκό (!!!), ως λέξη δηλαδή του ΝΕΑΝΙΚΟΥ ή περιθωριακού (όπως λένε οι επιπεδολόγοι) λεξιλογίου (έχει την βαρύτητά του και αυτό) ΞΑΝΑΒΡΙΣΚΕΙ τις αυθεντικές (!) ΟΜΗΡΙΚΕΣ αφετηρίες της:
1) “σπάσε”= φύγε, κάνε πέρα, απομακρύνσου
2) “σπάω”= (μάγκες) σπάω= φεύγω
3) “τα.. σπάσανε (οι συνέταιροι μεταξύ τους)”= μαλώσανε, χωρίσανε, απομακρύνθηκαν ο ένας από τον άλλον.
.
Θα ρωτήσει εύλογα κάποιος, προς τί όλο αυτό το…σπάσιμο, τέτοιες ώρες με το “σπάω”.
Σίγουρα πάντως όχι, όπως φαίνεται άλλωστε από τα σύντομα παραδείγματα, για λεξιλογικές αναζητήσεις, αλλά για το…ηθικόν δίδαγμα:
.
Δεν υποτιμούμε, δεν απαξιώνουμε ΚΑΜΙΑ ΜΟΡΦΗ, επίσημη ή… “περιθωριακή” της γλώσσας μας, κατά την διδασκαλία της.
Η γλώσσα δεν γνωρίζει “κανόνες και…εξαιρέσεις”. Είναι Μία, Ενιαία και Αδιαίρετη. Την διδάσκουμε ΒΕΒΑΙΩΣ “μεσοσταθμικά”, για λόγους κοινής Πανελλαδικά επικοινωνίας, χωρίς όμως εξ ορισμού αποκλεισμούς και επιπεδολογίες. Ή τουλάχιστον έτσι πρέπει.
.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Αν τα παραπάνω είναι σωστά (δεν κάνω κάπου λάθος), το ρήμα παίζει ανάμεσα στην Ομηρική αφετηριακή σημασία του και στο “σπάζω”(=θραύω) της καθημερινότητας. Είπαμε (δες παρακάτω σημείωση) οι διαδρομές της γλώσσας είναι ιδιαίτερα περίπλοκες και μάλλον ανεξήγητες.
Λ.χ Η έκφραση “μή γίνεσαι σπαστικός” ως παρεΐστικος και μη λόγος.
.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Όσοι θέλουν, ενισχυτικά, ας δουν το ΣΥΝΤΟΜΟ βίντεο με τίτλο “περίεργες διαδρομές της γλώσσας” στο youtube.