(ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ εικόνα από το Διαδίκτυο).
.
Προσωπικό σχόλιο: Η πολυσυνθετότητα και η αισιόδοξη προοπτική της Ομηρικής Τέχνης, με επίκεντρο την ΑΣΠΙΔΑ ΕΙΡΗΝΗΣ του Αχιλλέα. Όντως εικόνα ΕΡΓΟ Τέχνης, για όποιον την δημιούργησε.
.
Ομηρική “οικογένεια” και οι παππούδες
.
Ο ρόλος τους είναι δεύτερος και τρίτος, στο περιθώριο της ζωής
και της δράσης των παιδιών τους και των εγγονών τους (Αυτόλυκος, Λαέρτης, Ικάριος κλπ).
.
Η τυχόν πιθανή συγκατοίκηση, δεν σημαίνει καθοριστικό ρόλο του παππού και της γιαγιάς.
.
Η έννοια της “οικογενειακής ζωής” (ως σχέσεις συναισθηματικές, οικονομικές,
ανατροφής και αγωγής των παιδιών, ως δράση, ως καθημερινότητα κλπ)
εξαντλείται μεταξύ γονιών- παιδιών.
.
Να το πούμε με σημερινούς όρους: Το Ομηρικό σπίτι (οικία, δώμα, μέγαρο) διευθύνεται και τα παιδιά ανατρέφονται, με αποκλειστική
ευθύνη των γονιών τους. Αυτοί έχουν τον πρώτο λόγο.
.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
.
Ο Τηλέμαχος, ενήλικος πλέον, πρέπει να πάρει μια δύσκολη απόφαση και συγχρόνως σκληρή, πλην ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ, για τις ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ-ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ αντιλήψεις της εποχής, που δεν “σήκωναν” συναισθηματισμούς και…. ιερότητες.
.
Η Αθηνά, συμβουλεύοντας τον Τηλέμαχο, είναι σαφής και κατηγορηματική.
.
ΠΡΩΤΟ και κύριο βέβαια να γίνει ο….. “ΕΑΥΤΟΣ” του. Να πάψει να περιμένει λύσεις, από το “φάντασμα” του…. αναμενόμενου πατέρα του, Οδυσσέα. Και….
.
Δεύτερο, σε περίπτωση που ο Οδυσσέας “δηλωθεί” οριστικά αγνοούμενος, ΠΡΕΠΕΙ να “απομακρύνει” την Πηνελόπη, αφού πρώτα της αφαιρέσει κάθε έλεγχο και εξουσία πάνω στον Οδυσσεϊκό Οίκο, προκειμένου να…. προστατεύσει την περιουσία του από….. την μητέρα του, σε περίπτωση (ή ακόμη και όχι) νέου γάμου της.
.
Με δυο λόγια, στην εν δυνάμει προσεχώς οικογένεια (σύζυγο- παιδιά) του Τηλέμαχου, βασιλιά πλέον, η…. γιαγιά Πηνελόπη, δεν έχει… θέση (ρόλο), είτε επιθυμεί (“εφορμάται”) να ξαναπαντρευτεί (“γαμέεσθαι”), είτε όχι.
.
(Ανθρωπίνως σκληρό, ΟΜΩΣ από λογοτεχνική-δραματουργική άποψη, ΩΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ και μόνο, η, απραγματοποίητη τελικά, συμπεριφορά αυτή του Τηλέμαχου απέναντι στην Πηνελόπη, είναι ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ μέθεξης του αναγνώστη ή ακροατή). Απλά, είναι….. Όμηρος (ο αληθινός).
.
.
Ο Λαέρτης και η Αντίκλεια αγωνιούν για τον γιο τους Οδυσσέα.
Και εκεί σταματούν.
.
Ο μεν Λαέρτης απομονώνεται, σαν να έχει τελειώσει ο ρόλος του, η δε Αντίκλεια
“αφήνεται” (!) να την “φθείρει” ο καημός της για την απουσία του Οδυσσέα.
(“Μόν’ ο καημός σου μ’ έφαγε λεβέντη μου Οδυσσέα”, ραψ. λ, μετάφρ. Σιδέρη)
.
Δεν “μένουν” (αν επιτρέπεται η έκφραση) να στηρίξουν τον εγγονό τους Τηλέμαχο και γενικότερα την τύχη της οικογένειας του γιου τους.
Αγαπούν ως γονείς τον γιο Οδυσσέα. “Αδιαφορούν” για την οικογένειά του.
.
Τον δικό τους “συγγενικό” ρόλο καλύπτουν δύο….”ξένοι”, ο Εύμαιος και η Ευρύκλεια, στα ΕΙΚΟΣΙ χρόνια ΜΟΝΑΞΙΑΣ της Πηνελόπης (δραματουργική ανάγκη)
.
Για τις γυναίκες τα πράγματα είναι ακόμη δυσκολότερα:
Μετά τον γάμο τους σχεδόν “εγκαταλείπονται” οι ίδιες και οι οικογένειές τους
ακόμη κι από τους γονείς τους.
.
Η Κτιμένη, αδελφή του Οδυσσέα, μετά τον γάμο της “χάνεται” από το οικογενειακό προσκήνιο. Την Θυμάται μόνο κάποια στιγμή ο…. αισθηματίας Εύμαιος.
.
Η Πηνελόπη εμφανίζεται μόνη και…. “συγγενικώς” αβοήθητη.
.
Δεν θα δούμε τον Ικάροιο να… παρεμβαίνει στο δράμα της κόρης του και του εγγονού. Την οικογένεια δηλαδή της κόρης του Πηνελόπης.
.
Δραματουργικά όμως, μεταξύ πολλών άλλων,ο Όμηρος δίνει ένα από τα ωραιότερα “καρέ” της Οδύσσειας:
.
Σε μια πολύ δύσκολη ψυχολογικά στιγμή της, η ΠΗΝΕΛΟΠΗ ονειρεύεται (αποζητά)
και έχει την λυτρωτική “παρουσία” της αδελφής της από την ξενητειά,
σε έναν από τους πιο τρυφερούς- αισθαντικούς διαλόγους της Οδύσσειας
εκεί “στις ΠΥΛΕΣ των ΟΝΕΙΡΩΝ”, όπως γράφει ο Όμηρος: “τίπτε κασιγνήτη……..”
.
Κλείνοντας όμως (γιατί βλέπω να….. σεντονιάζει το σημείωμα):
.
Ο Όμηρος απορρίπτει την εικόνα της “ευρείας” οικογενειακής
ζωής, με τις διαδοχικές γενιές να συγκατοικούν ΙΕΡΑΡΧΙΚΑ στον ίδιο χώρο,
στην ίδια “οικογενειακή εστία”.
.
Μετά τον γάμο και την απόκτηση παιδιών η Ομηρική “ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ” ορίζεται
από το…. “ζευγάρι” και τα παιδιά τους. Και κάτι ακόμη. Οι (οικογενειακές) φιλίες μετρούν παράλληλα με τις συγγενικές σχέσεις.
.
Αυτόν τον στενό τύπο οικογένειας (γονείς- παιδιά) θα ΤΑΙΡΙΑΖΕ να τον δούμε στις ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ πλέον κοινωνίες και όχι στις αγροτοποιμενικές, με τις μεγάλες πατριαρχικές- μητριαρχικές οικογένειες- φαμίλιες.
.
Ακόμη και σ’ αυτήν την “οικογένεια” του Πριάμου, φαινομενικά πατριαρχικού τύπου, το κάθε παιδί ζει με την οικογένειά του, σε… αυτόνομο δικό του σπίτι.
.
Μπορεί να ενοχλεί αυτή η…. αντιπαραδοσιακή εικόνα του παππού και της γιαγιάς (Τζάκι, παραμύθια….), αλλά είναι μια πολύ τολμηρά προχωρημένη, για την εποχή, αντίληψη του Ομήρου για την “οικογένεια”, με ευρύτερο ιστορικό και κοινωνιολογικό ενδιαφέρον.
.
Μήπως ο Όμηρος θέλει να τονίσει την ΑΜΕΣΟΤΗΤΑ ΕΥΘΥΝΗΣ και ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ….. πρώτα (!) των ίδιων των γονιών απέναντι στα ΠΑΙΔΙΑ τους, ως βασική προϋπόθεση για την σωστή διαπαιδαγώγησή τους;
.
ΩΣΤΟΣΟ για να προλάβω την υποκρισία των…. ηθικολόγων, θα… προσφύγω (ΚΑΙ) στον αξιέπαινο (το καλό να λέγεται) ΡΕΑΛΙΣΜΟ της ίδιας της Εκκλησίας μας:
Τίμα τους γονείς σου, ΑΛΛΑ μετά τον γάμο…..
“…..ένεκεν τούτου ΚΑΤΑΛΕΙΨΕΙ (!) άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα, και προσκολληθήσεται προς την γυναίκα αυτού…» (= την νέα του οικογένεια).
.
Υ.Γ Περιττεύει…αλλά θα το πω: Ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ και….. μόνο λογοτέχνης, Όμηρος, μέσα από καθαρά ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ επινοήσεις, για την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ των έργων του, καθιερώνει σημαντικές απαρχές ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ και Πολιτισμού. Αν μη τι άλλο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΖΕΙ….!
.
Ποιο χαλί στρώνει ο Όμηρος στους Έλληνες Τραγικούς ποιητές και ΒΑΣΗ στην μετέπειτα ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ;
.
Η…. ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ είναι ΣΥΝΕΧΕΙΑ, περηφάνεια, τιμή, αλλά ο ΚΑΘΕΝΑΣ μας, (ΕΝΑΣ ΕΚΑΣΤΟΣ) βρίσκεται απέναντι στις επιλογές, τα τυχόν λάθη, την δική του μοίρα, είτε λέγεται Τηλέμαχος, είτε Αχιλλέας, είτε Οιδίποδας….!
.
ΕΣΥ θα (ΑΝ) βγεις για την “Ιθάκη”, εσύ θα κάνεις τις επιλογές, εσύ θα αξιολογήσεις το “ταξίδι” σου.