(Odysseus and Calypso , paiting by Berckmann Max)
Το τελευταίο ταγκό στην ….Ωγυγία ( δεύτερο- τελευταίο- μέρος )
Ο Ομηρικός Οδυσσέας κατάφερε τελικά να αποδράσει από την ….Ω Γ Υ Γ Ι Α !
Το ζητούμενο τώρα είναι να ….δραπετεύσει ΚΑΙ ο Δημιουργός του , ο Όμηρος
από το …..τριτοκοσμικό νησί της ….. «Ο Μ Φ Α Λ Ο Σ Κ Ο Π Ι Α Σ» ,
ένα νησί περίκλειστο από την απέραντη θάλασσα των….αναμασούμενων «διδακτορικών» και ενός ….ξεχειλωμένου λόγου , που πελαγοδρομεί γεμίζοντας ατέλειωτες σελίδες με ανούσιους «ψιλούς και ευγενείς λόγους»
ΑΛΛΑ :
Ένας πολυσήμαντος Πίνακας , που «διαβάζει» με αισθαντικότητα , ένα από τα
διφορούμενα «ΣΗΜΕΙΑ» της «ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ», αποκαλύπτει την ανάγκη να
ΞΑΝΑΔΟΥΜΕ την αυθεντικότητα του Ομηρικού λόγου .
| Οδυσσέας και Καλυψώ, Beckmann Max, 1943 |
|
|
Οδυσσέας και Καλυψώ Beckmann Max 1943
Αξίζει να «διαβάσουμε» και εμείς με την σειρά μας τον ενδιαφέροντα αυτόν Πίνακα .
Πληροφοριακά:
Οι εκδοχές που «παίζουν» σχετικά με την 7χρονη παραμονή του Ομηρικού
Οδυσσέα στην Ω Γ Υ Γ Ι Α , στο νησί της… νύμφης ( ή μάγισσας , ή θεάς) ΚΑΛΥΨΩΣ
είναι δύο :
1) η πρώτη είναι αυτή που θέλει τον Οδυσσέα αιχμάλωτο της θεάς :
Ο Οδυσσέας δηλαδή έμενε μαζί της , ΠΑΡΑ την θέλησή του .
Αυτή την βολική εκδοχή επικαλείται η Αθηνά , αλλά και ο ίδιος ο Οδυσσέας
( ο μόνος επιζών ! ) …απολογούμενος ( κατά το δοκούν) στις πάντα καλοστημένες
“θεατρικές παραστάσεις” απολογίας !
2)Την δεύτερη εκδοχή θα την δούμε πιο κάτω.
Ο ΟΜΗΡΙΚΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ
Ο Οδυσσέας στον Πίνακα αυτόν εμφανίζεται σαφέστατα δυσαρεστημένος ,
και εμφανώς αδιάφορος στα «χάδια» της «νύμφης» Καλυψώς .
Τα ίδια αυτά «χάδια» που θα αναπολήσει ηδονικά , μόλις 20 ημέρες μετά ,
στο νησί των Φαιάκων .
Προς το παρόν όμως , φαίνεται να αγνοεί ακόμη και την παρουσία
της ίδιας της Καλυψώς και της … γύμνιας της !
Ο Καλλιτέχνης κατάφερε να απεικονίσει , με αριστοτεχνικό τρόπο,
την εντύπωση , σε πρώτη ανάγνωση , της αιχμαλωσίας .
Ως προς αυτό , σημαντικός είναι και ο ρόλος των άγριων ζώων- τεράτων , που υπό τον απόλυτο έλεγχο της μάγισσας νύφης , λειτουργούν ως φύλακες – φρουροί του ασίγαστου πόθου της για τον Οδυσσέα :
Το …άγρυπνο βλέμμα του σαρκοβόρου , δεξιά ,
το τεράστιο ερπετό τυλιγμένο μάλιστα στο πόδι ,
το …. δεινοσαυρικό πετούμενο με
τα τεράστια γαμψά νύχια , αριστερά ,
προδιαγράφουν με σαφήνεια ποιο θα ήταν το τέλος του Ομηρικού ήρωα ,
εάν επιχειρούσε είτε να βλάψει την θεά (1)
είτε να αρνηθεί κάποια επιθυμία της
( φανταζόμαστε εύκολα για τι είδους επιθυμία πρόκειται),
είτε , το βασικότερο , να προσπαθήσει να αποδράσει !
Μέχρι εδώ ο Beckmann Max καταγράφει τα προφανή της Ομηρικής αφήγησης .
Από ‘δω και κάτω όμως λειτουργούν οι κώδικες της Εικαστικής Τέχνης ,
με τους οποίους ο Καλλιτέχνης αποκαλύπτει την δική του εκδοχή ,
που συμφωνεί με αυτήν του Ομήρου ( 2η εκδοχή ) :
Ο Ομηρικός Οδυσσέας ,δηλαδή ,
θέλει να φύγει , μετά από 7 ( επτά ) ολόκληρα χρόνια , όχι γιατί
ΤΩΡΑ το μπορεί , αλλά « επεί ουκέτι ήνδανεν νύμφη…» ραψ. ε
( Δεν του άρεσε πλέον η Καλυψώ).
Ας δούμε λοιπόν εν συντομία τις αισθητικές επιλογές του Beckmann Max :
Ο Καλλιτέχνης κατορθώνει να αντιστρέψει την πρώτη εκδοχή ( του αιχμάλωτου της θεάς ) , με τα ίδια της τα μοτίβα:
Και πρώτα μια συνολική αποτίμηση του εικαστικού συμπλέγματος :
Ο Ομηρικός ήρωας δίνει την εντύπωση του ανθρώπου που
γνωρίζει , είναι απόλυτα βέβαιος , ότι όσο παραμένει στο νησί ,
ΑΥΤΟΣ είναι ο ……κυρίαρχος .
Στα επιμέρους τώρα :
Ο Οδυσσέας δεν φαίνεται καθόλου φοβισμένος .
Δείχνει απόλυτα εξοικειωμένος με το όλο περιβάλλον .
Η άνετη στάση του , η αγνόηση των άγριων τεράτων που τον πολιορκούν ,
αλλά προπάντων η προκλητική αδιαφορία του για την παρουσία της Καλυψώς ,
η οποία ( παρότι θεά και μάλιστα στον χώρο της ) σχεδόν ικετεύει την…. εύνοια του θνητού εραστή της ….
( Όλα αυτά ) δείχνουν ότι έχει προηγηθεί μια μακροχρόνια σχέση αποδοχής και συμφιλίωσής του με το περιβάλλον της θεάς και ανταπόκρισής του στο ερωτικό της πάθος .
ΟΜΩΣ τώρα ήρθε …ο κορεσμός ! (2)
Η πανέμορφη νύφη δεν τον συγκινεί πλέον ερωτικά .
Μετά από 7 ( επτά ) χρόνια , για πρώτη φορά αισθάνεται δέσμιος . Η πραγματική αιχμαλωσία του αρχίζει μόλις τώρα ! Ή μάλλον θα άρχιζε ….
Γιατί δεν θα κρατήσει πολύ . (3)
Η …Υψηλή Προστάτιδά του , η θεά Αθηνά , θα δώσει την λύση !
Και ο….. πολύπαθος , ο ….φιλέταιρος , ο ….φιλόπατρις ( και ό,τι άλλο σχετικό
επινόησε ο Όμηρος , προκειμένου , διαψεύδοντάς το , να ….σαρκάσει τον …ήρωά του)
είναι σίγουρος γι’ αυτό !
Το ….Βλέμμα του Οδυσσέα , στον Πίνακα του Γερμανού Ζωγράφου ,
τα λέει όλα.
Συμπερασματικά : Ένα εικαστικό έργο , που δείχνει ότι ο δημιουργός του
διάβασε σωστά το λογοτεχνικό αριστούργημα
της Ομηρικής ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
Σημειώσεις :
1)στον Όμηρο μπορεί να συμβεί και αυτό : θνητός να βλάψει κάποιον θεό
( δες τραυματισμό Αφροδίτης).
2) Ο κορεσμός ( κόρος ), είναι θεμελιακός όρος της βιοθεωρίας του Ομήρου.
3) Ο Ομηρικός Οδυσσέας , είναι «δέσμιος» , μακροχρόνια , ΜΟΝΟ των δικών του
επιλογών .Έτσι τον επινόησε ο λογοτέχνης Όμηρος για την οικονομία των έργων του.