“Η Κασσιανή είναι μία από τους πρώτους μεσαιωνικούς συνθέτες τα έργα των οποίων σώζονται αλλά και μπορούν να ερμηνευτούν από σύγχρονους ειδικούς και μουσικούς” (Διαδίκτυο)
Το μυστήριο…. γυναίκα, από αρχαιοτάτων.
(πρώτο μέρος)
Καλλιστεία και στο Βυζάντιο. Χρυσό μήλο, όπως παλιά, “τη καλλίστη”, προκειμένου να διαλέξει σύζυγο ο Θεόφιλος.
Δεν χρειάστηκε πολύ, θαμπωμένος από την ομορφιά της ο νεαρός αυτοκράτορας. Από τις δέκα- δώδεκα Βυζαντινές καλλονές, της τελικής…. φάσης, η Κασσιανή μακράν….. πανέμορφη, βλέπει τον ωραίο Θεόφιλο να έρχεται προς το μέρος της, με το μήλο στο χέρι.
Ψαγμένο άτομο όμως ο Θεόφιλος (από τους σημαντικούς πάντως Βυζαντινούς αυτοκράτορες), θέλησε να… πουλήσει “άποψη” και “κουλτούρα”, δοκιμάζοντας συγχρόνως ίσως και το “μέσα πλούτος” της μετ’ ολίγον γυναίκας του. Ήταν τόσο βέβαιος γι’ αυτό.
Ενώ λοιπόν έδινε το χρυσό μήλο (κάτι σαν… το σημερινό μονόπετρο γάμου) στην Κασσιανή, είπε το περίφημο, πλην καθόλου πρωτότυπο, μονομερές ανδροκρατικό και άκρως υποτιμητικό για το σύνολο (το γένος) των γυναικών:
“εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα”.
Γοητευμένος και ο ίδιος από την…. “εξυπνάδα” του, έριξε ένα βλέμμα θριάμβου, σίγουρος ότι η Κασσιανή θα συναινέσει… “παραλαμβάνοντας” σιωπηλή, με χαμηλωμένα μάτια, το μήλο.
(Σημείωση 1: Να λάβουμε πάντως υπόψη ότι όταν συμβαίνουν αυτά ο Θεόφιλος είναι…. έφηβος. Άλλωστε πεθαίνει και νεότατος , μόλις 29 χρόνων, 813-842)
“Αλλά…. και εκ γυναικός πηγάζει τα κρείττω”
θα ακούσει έκπληκτος την απρόσμενη απάντηση της Κασσιανής.
Και….. θα προσφέρει το μήλο στην επίσης ωραιότατη Θεοδώρα.
Στην φτήνια και στην κοινοτυπία της δικής του κουβέντας, στην μονομέρεια του ανδρικού αυταρχισμού, στην απουσία αυτοκριτικής των ανδροκρατικών προκαταλήψεων αιώνων,
η γενναία αυτή υπέρβαση μιας ανεξάρτητης και με αυτοσεβασμό γυναίκας, γίνεται “σύμβολο” της ενσυνείδητης “εκ βαθέων” Πίστης, (“την σην α ι σ θ ο μ έ ν η θεότητα”)….. Όχι μιας απλά “υπάκουης” Πίστης.
(Σημείωση 2:
Κατά μία εκδοχή,
ο Θεόφιλος απορρίπτει την Κασσιανή από εγωισμό, θιγμένος από την
“αυθάδεια” της μελλοντικής συζύγου του.
Κατά μία άλλη εκδοχή,
ο σκληρός εικονομάχος, αλλά και διανοούμενος αυτοκράτορας βρήκε πολύ…. Χριστιανικό το υπονοούμενο της Κασσιανής και ίσως, λέω ίσως να μην του…. πολυάρεσε.
Όπως και να έχει ο Θεόφιλος επιλέγει την Θεοδώρα, η οποία φρονίμως ποιούσα δεν του
αποκάλυψε ποτέ τις εικονολατρικές της (εκ διαμέτρου αντίθετες με τις δικές του) θέσεις.
Τί απέγινε η Κασσιανή, αγία σήμερα της Εκκλησίας μας, όπως αγία και η Θεοδώρα (Αναστήλωση Εικόνων). (στοιχεία από το Διαδίκτυο) Με φόντο πάντα την εικονομαχική και μεταεικονομαχική περίοδο:
Οι πηγές δίνουν μια δραστήρια μοναχή, ηγουμένη Μοναστηριού, σπουδαία υμνωδό και το τέλος της να τοποθετείται προ του 865.
Η παράδοση, λαϊκή και πιο…. ρομαντική, δίνει μια νέα γυναίκα που δεν μπόρεσε ή ίσως δεν θέλησε (!) να ξεπεράσει τον έρωτά της για τον νεαρό αυτοκράτορα,
αλλά και με τον Θεόφιλο, επίσης πάντα ερωτευμένο, και μετανιωμένο
για τον εγωισμό του, να βλέπει για τελευταία φορά την Κασσιανή στο κελλί της,
την ώρα που έγραφε το γνωστό τροπάριο ενοχών, πάθους και συντριβής
“… η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή….”,
που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι χορικό ή μονωδία μιας αρχαίας Τραγωδίας.
Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,
τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.
Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,
ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας……
Υ.Γ
Δύο οι γυναίκες ζωής του Θεόφιλου. Σημαντικές και οι δύο, με τον τρόπο τους, παρέμειναν “άγνωστες” και κατά μία έννοια… μυστηριώδεις για τον, κάπως… αδικημένο, ιστορικά Βυζαντινό Αυτοκράτορα.
Στο δεύτερο μέρος : Το… μυστήριο γυναίκα στον Όμηρο.