Με ένα ΙΣΤΟΡΙΚΟ φιλί “κλείνει” ο…. Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
.
Μετά την χειραψία, το φιλί είναι η πιο ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΣ ανθρώπινη ΕΚΦΡΑΣΗ του σώματος του Δυτικού πολιτισμού.
.
Αρχής γενομένης από τον Όμηρο.
.
Από το “φιλί” του Έκτορα στον τραγικό γιο του Αστυάνακτα, μέχρι το φιλί της ΚΑΘΕ ΜΑΝΑΣ στο παιδί της….
Από το “φιλί του Ιούδα” μέχρι το “φιλί της Ανάστασης”…..και το “φιλί της ΖΩΗΣ”,
Από το “φιλί του Ιούδα” μέχρι το “φιλί της Ανάστασης”…..και το “φιλί της ΖΩΗΣ”,
από το ακίνδυνο “πεταχτό φιλί”
έως το…….
“ένα φιλί προσφέρει αγάπη και……… εκατομμύρια βακτήρια”
.
ο λαός κάνει την πιο ΕΤΕΡΟΚΛΗΤΗ συχνή αναφορά στο “φιλί”,είτε…. αγαπώντας, είτε χυδαιολογώντας, είτε βρίζοντας… είτε καλαμπουρίζοντας.
Η εικόνα από το Διαδίκτυο (Τέχνης Σύμπαν και Φιλολογία)
Σήμερα θα δώσουμε μόνο κάποια βασικά χαρακτηριστικά του…
“Ομηρικού…. φιλήματος”.
“Ομηρικού…. φιλήματος”.
Λέμε “φιλήματος”, γιατί στον ΟΜΗΡΟ:
Υπάρχει το ΡΗΜΑ “κυνέω=φιλώ”, “κύσεν=φίλησε”, όχι όμως και (το) παράγωγο αντίστοιχο ουσιαστικό λ.χ “κύσις”=φιλί (απλώς υπονοείται).
.
Πάμε στα επιμέρους:
.
Δεν αναφέρονται φιλιά στο στόμα. (Τί φιλούσαν; παρακάτω)
.
Δεν αναφέρονται…. ρητώς ερωτικά (ηδονικά) φιλιά (ακόμη και μεταξύ συζύγων).
Έμμεσα μόνο λ.χ “φιλότητος (και ευνής) εταρπήτην”, που σημαίνει “έκαναν έρωτα”= και…. το απόλαυσαν (εταρπήτην) .
.
“πάντα κύσεν περιφύς” (Τον αγκάλισε και τον φίλησε… παντού. Δες σημερινή έκφραση: Τον γέμισε φιλιά.
.
Ή όταν η Πηνελόπη “τυλίγει” κυριολεκτικά (“περιφύει”) τα χέρια της στον λαιμό του Οδυσσέα,
με το πλησίασμα των προσώπων σε… απόσταση φιλιού!
.
Και στις τρεις περιπτώσεις όμως ο Όμηρος αποφεύγει αναφορά σε φιλιά.
..
Υπονοούνται ίσως, αλλά δεν….. καταγράφονται τα φιλιά από τον άνδρα στην γυναίκα (όποιας συγγενικής ή μη… διαβάθμισης, έστω και της συζύγου).
.
Αναφέρονται όμως φιλιά από γυναίκα σε άνδρα (Η Πηνελόπη τον Τηλέμαχο).
.
Η ΓΥΝΑΙΚΑ φιλάει τον άνδρα ως… μάνα ή ως δούλη, όχι όμως ως σύζυγος.
(όπως ήδη είπαμε κρίνονται ως ερωτικά).
.
Αναφέρεται φυσικά το φιλί από τους γονείς στα παιδιά τους (λ.χ ο Έκτορας στον μονάκριβο γιο του, τον Αστυάνακτα)
και το αντίστροφο, των παιδιών στους γονείς τους (λ.χ ο Οδυσσέας στον πατέρα του Λαέρτη).
.
Στον Όμηρο επιτρέπεται να φιλήσουν ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ τα αφεντικά τους.
(λ.χ Ο Εύμαιος, αλλά και οι δούλες του παλατιού υποδέχονται με… φιλιά τον Τηλέμαχο, όταν επιστρέφει σώος από το καρτέρι των μνηστήρων)
.
Άλλα “είδη” φιλιών στον Όμηρο:
.
Φιλούν το χώμα της πατρίδας και ο Αγαμέμνονας και ο Οδυσσέας
Τα φιλιά ως μέρος της ικεσίας: Ο Πρίαμος φιλάει τα χέρια του Αχιλλέα.
Η Θέτιδα το γόνατο του Δία.
.
Άλλα Χαρακτηριστικα του Ομηρικού φιλιού:
.
Δεν αναφέρεται, ούτε υπονοείται ως κίνηση, η ταυτόχρονη ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ του φιλιού.
Νοείται πάντα ως…. μονομερής ενέργεια.
Αυτός που δέχεται το φιλί δεν ανταποδίδει. (Υπάρχει κυρίως το ενεργητικό “φίλησε”,
το παθητικό “φιλήθηκε”, αλλά όχι το… αλληλοπαθητικό “φιλήθηκαν”).
.
ΑΞΙΖΕΙ να μείνουμε λίγο (βγαίνει ένα ενδιαφέρον… συμπερασματάκι):
.
Δηλαδή ο Όμηρος δεν θα έγραφε ποτέ τον Σολωμικό στίχο:
.
“φιληθείτε γλυκά… χείλη με χείλη…”. Πέρα από την “μή ανταπόδοση”, για τον Όμηρο
(που έγραψε… καν και καν πολύ τολμηρότερα)
ο (ΑΘΩΟΣ αυτός ΣΗΜΕΡΑ) στίχος του ΣΟΛΩΜΟΥ θα θεωρείτο τολμηρότατος….!
.
Πόσο και Πώς επηρεάζει η ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ, την… ηθική της γλώσσας, δίνοντας… χώρο στην ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΗΘΙΚΟΛΟΓΙΑ.
(Σχετικό: “Ελληνικές λέξεις που σήμερα μας φέρνουν σε αμηχανία”
κι ένα επίσης παλιότερο: “Ο αθέατος Ρατσισμός της καθημερινότητας…”).
Πάντως,
Σε καμιά περίπτωση “Ομηρικού φιλιού” δεν υπάρχει αρνητική αντίδραση.
Γίνεται… αποδεκτό.
Η…. συναίνεση υπονοείται, αλλά δεν καταγράφεται από τον Ποιητή.
.
Τί φιλούσαν:
.
“κύσσε κεφαλήν και άμφω φάεα καλά” (τ417)
“γούνατα και χείρας” (π17)
Δηλαδή:
.
κεφάλι, μάτια, ώμους και σε… ΙΚΕΣΙΕΣ τα χέρια και τα γόνατα.
Συμπέρασμα:
Γενικά ο Όμηρος στο θέμα του φιλιού ΦΑΙΝΕΤΑΙ άλλοτε.. απλόχερος, άλλοτε συντηρητικός, ΠΑΝΤΑ όμως…. ΣΕΜΝΟΣ, σε αντίθεση με τις ελεύθερες, έως ΠΟΛΥ ελεύθερες αντιλήψεις του στις διανθρώπινες σχέσεις και κατεξοχήν σε ό,τι αφορά την ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ.
.
Επειδή όμως στον Όμηρο τίποτα “δεν είναι τυχαίο”, μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; (Θα το δούμε σε επόμενα σημειώματα).
.
(Ακόμη και η ετυμολόγηση του “κυν-έω” είναι…. προβληματική).
.
Υ.Γ Για όσους ενδιαφέρονται, να πούμε ότι την ΣΗΜΕΡΙΝΗ εννοιολόγηση του “φιλιού” θα πρέπει να την αναζητήσουν στην Ομηρική σημασία τεσσάρων,φαινομενικά, ΣΥΝΩΝΥΜΩΝ ρημάτων και Π Ώ Σ αυτά εξελίχθηκαν με τον καιρό.
.
Κυνέω= φιλώ (φιλάω)
Φιλέω= φιλοξενώ, υποδέχομαι
Ασπάζομαι= φέρνω, τραβώ κάποιον προς το μέρος μου
Περιφύω= αγκαλιάζω
Σε κάθε περίπτωση πάντως όχι ειδήσεις του τύπου:
“έχασε την ζωή της εξαιτίας ενός … φιλιού” (21/6/2015).